• Impulsem do powstania płyty była przeprowadzka do Lizbony w 2017 roku, gdzie syn Madonny – David – uczył się gry w piłkę nożną w młodzieżowej drużynie klubu Benfica Lizbona.
  • Frustracja spowodowana wydarzeniami na świecie, prezydenturą Donalda Trumpa i samotność z powodu braku znajomych w Portugalii popchnęły Madonnę w kierunku myślenia o swojej przeszłości i o aktualnym stanie świata, czego echa słychać w wielu tekstach.
  • Madonna nie planowała nagrywać płyty. „Madame X” w pewnym sensie powstała przez przypadek, kiedy Królowa Popu dzięki Dino d’Santiago poznała lokalnych artystów i zaczęła bywać na kameralnych sesjach, podczas których muzycy grali i śpiewali. Zainspirowana portugalskim fado i morną Madonna zaczęła filmować tę muzykę, nagrania następnie wysłała Mirwaisowi, a ten w ciągu tygodnia odesłał jej fragmenty przedstawiające jego muzyczną wizję.
  • Nagrania w studiu rozpoczęły się 17 stycznia 2018 roku. Madonna najpierw poinformowała o tym na Instagramie, a jeszcze tego samego dnia została przyłapana, kiedy wychodziła ze studia Sarm w Londynie, mieszczącym się przy 105 Ladbroke Grove.
  • Madonna początkowo pracowała z tekściarską i producentką Starrah oraz Billboardem (z którym pracowała wcześniej m.in. nad „Ghosttown”) we wspomnianym studiu, gdzie wynajęła tzw. „Green Room”.
  • Plotki głoszą, że czternasty album Madonny nosił początkowo tytuł „Magic”, a wszystko za sprawą hashtaga #magic, którym Madonna starannie opatrywała wszystkie materiały ze studia nagraniowego.

Potwierdzać to miały również zdjęcia zrobione w studiu, na których widoczne były parawany z runami i znakami zodiaku. Madonna zdawała się również naprowadzać nas na ten trop, zakładając „wiedźmie” kapelusze.

  • Co ciekawe, wiąże się z tym również pseudonim, którym najmłodsze dzieci nazywały Madonnę. Mambo to bowiem kapłanka-wiedźma voodoo, która dzięki swojej olbrzymiej wiedzy potrafi kontaktować się z duchami, żyjąc między światem żywych a umarłych. Możliwości te sprawiają, że taka kapłanka uważana jest za wielkie źródło prawd o życiu.
  • Wiele wskazuje również na to, że płyta miała być pierwotnie gotowa do wydania pod koniec lata 2018 roku, kiedy Madonna kończyła 60 lat. Świadczy o tym choćby fakt, że w maju 2018 roku artystka, występując na MET Gali, zaśpiewała fragment „Dark Ballet” (noszący wówczas tytuł „Beautiful Game”). Wtedy również ukazała się portugalska sesja zdjęciowa na łamach „Vogue Italia”, która miała być według plotek „preludium do wydania płyty”. Podobno wytwórnia nie była jednak zadowolona z efektów i dość niekomercyjnego brzmienia płyty, dlatego zleciła sesję nagraniową z Mikem Deanem, Anittą i Malumą na przełomie 2018 i 2019 roku. Co ciekawe, mniej więcej w tym czasie częstotliwość użycia hashtaga #magic zmalała niemal do zera. Być może wówczas zapadła decyzja o zmianie tytułu na „Madame X”.
  • Podczas pracy z Diplo i Quavo nagrana została piosenka „Champagne Rose”. Ukazała ona na płycie „Quavo Huncho” rapera w październiku 2018 roku.
  • Gościnne cameo Madonny, które zostało zarejestrowane w studiu podczas prac nad „Madame X”, można usłyszeć w teledysku „God Is a Woman” Ariany Grande. Madonna recytuje w nim zmienioną wersję Księgi Ezechiela, wcielając się poniekąd w rolę boskiego głosu:

„I will strike down upon thee, with great vengeance and furious anger, those who attempt to poison and destroy my sisters, and you will know my name is the Lord, when I lay my vengeance upon you”

„I dokonam srogiej pomsty w zapalczywym gniewie, na tych, którzy chcą zatruć i zniszczyć moje siostry; i poznasz, że ja jestem Pan, gdy wywrę na tobie swoją zemstę”

  • Co ciekawe, ten sam fragment wypowiada w „Pulp Fiction” Samuel L. Jackson:
  • O współpracy z Mirwaisem Madonna poinformowała na Instagramie dokładnie na rok przed premierą płyty – 14 czerwca 2018 roku.
  • Na przestrzeni wielu tygodni Madonna podzieliła się z nami wieloma spoilerami, a nawet fragmentami utworów lecących w tle publikowanych przez nią filmików. Oczywiście wówczas nie byliśmy w stanie ich rozpoznać, jednak dziś brzmią one zupełnie inaczej. Przyjrzyjmy się im teraz:

24 lutego 2018 – „God Control” (Instagram)

4 czerwca 2018 – „I Don’t Search I Find” (Instagram)

6 czerwca 2018 – „I Don’t Search I Find” (Instagram)

8 czerwca 2018 – „Ciao Bella” (Instagram – w studiu pojawia się Kimi Djabaté)

9 czerwca 2018 – „Batuka” (Instagram)

1 lipca – „Extreme Occident” (Instagram) – post na Instagramie został edytowany i hashtag zniknął, pozostał on jednak bez edycji na Facebooku.

Listopad 2018 – „God Control” (Instastory)

19 listopada 2018 – „Looking For Mercy” (Instagram)

  • W listopadzie 2018 roku Madonna niechcący opublikowała Instastory, na którym pojawiła się tablica ze spisanymi utworami nagranymi na płytę. Zdjęcie szybko zniknęło z Instagramu gwiazdy, ale nie z sieci.

Tak wówczas wyglądała lista utworów, choć zidentyfikowanie niektórych stało się możliwe dopiero, kiedy poznaliśmy tytuły:

1. Killers [Who Are Partying]
2. Extreme Occident
3. Dark Ballet
4. I Don’t Search I Find
5. God Control
6. Batuka
7. Funana
8. Medellín
9. Future
10. I Rise
11. Crazy
12. Faz Gostoso
13. [Bitch I’m] Loca
14. Back That Up
15. Come Alive
16. (brak tytułu) [Ciao Bella? Crave? Looking For Mercy?]

  • Po tym małym „wycieku” artystka przestała kryć się z obecnością tablicy i pokazała nawet, jak zapisuje na niej efekty prac nad poszczególnymi utworami.
  • Medellin” to owoc współpracy Madonny i Malumy. Poznali się oni na gali MTV VMA 2018, kiedy Madonna wręczała nagrodę Camili Cabello, wymienili numerami telefonów i postanowili razem nagrać piosenki.
  • „Medellin” nosi tytuł identyczny jak nazwa miasta w Kolumbii. Co ciekawe, znajduje się tam rodzinny dom Malumy.
  • We built a cartel just for love” – śpiewa Madonna w pierwszym singlu z „Madame X”. Odnosi się tym samym do powstałego w latach 70. XX wieku kartelu narkotykowego Pablo Escobara, którego źródła znajdowały się w tym mieście.
  • Teledysk do utworu nakręcono w ogrodach i wnętrzach Quinta Nova da Assunção – pałacu w Belas na przedmieściach Lizbony. Według plotek Madonna chciała w jednej ze scen wjechać do budynku na koniu. Sprzeciw miał jednak wyrazić tamtejszy burmistrz, zauważając słusznie, że wiekowe, drewniane podłogi pałacu mogą tego nie wytrzymać i się zawalić. Strona Madonny utrzymuje jednak, że historia nie jest prawdziwa.
  • Premiera teledysku odbyła się 24 kwietnia 2019 roku na antenie MTV i była poprzedzona wywiadem z Madonną i Malumą.
  • Madonna i Maluma dali sobie w studiu pseudonimy „Mrs. Crazy” i „Mr. Safe”, które padają w „Bitch I’m Loca” – drugim utworze na płycie Madonny, który razem stworzyli.
  • Ponadto nagrali oni razem utwór „Soltera”, który pojawił się na płycie „11:11” Malumy.
  • „Dark Ballet” to piosenka inspirowana postacią Joanny d’Arc. Ponadto zniekształcone instrumenty i wokal mają przynosić skojarzenia z „Mechaniczną pomarańczą” Stanleya Kubricka (Madonna twierdzi, że to jej ulubiony film), a kilkuczęściowa kompozycja z „Bohemian Rapsody” Queen.
  • W piosence pojawia się również instrumentalny sampel z „Dziadka do orzechów” Czajkowskiego.
  • Fragment utworu pojawił się na MET Gali 2018 podczas występu Madonny, jednak wówczas znany był jako „Beautiful Game”.
  • Do utworu nakręcono teledysk, w którym Madonna pojawia się zaledwie przez kilka sekund. Jako lokacje wybrano średniowieczny klasztor w Batalha na północ od Lizbony oraz sanktuarium Matki Boskiej na przylądku Cabo Espichel.
  • Rolę Joanny d’Arc gra w teledysku Mykki Blanco, co pozwala na połączenie tekstu utworu z krzywdami, które środowiska religijne wyrządziły społeczności LGBTQ.

  • „God Control” mimo powolnego początku, przybiera formę inspirowaną muzyką disco z drugiej połowy lat 70. Początek ma jednak symbolizować gniew, a intencją Madonny było zaśpiewać „tak, jakby ktoś ścisnął jej szczękę”.
  • Reżyserem towarzyszącego klipu jest Jonas Akerlund. Sfilmowano go m.in. w kościele Św. Wincentego a Paulo w Los Angeles przy 621 W Adams Blvd i przed wejściem do teatru Globe w Los Angeles.

  • W klipie wystąpiły znane osoby m.in. drag queen Monet X Change, kanadyjska youtuberka Gigi Gorgeous, tancerka i przyjaciółka Madonny Sofia Boutella oraz choreografka gwiazdy Megan Lawson.

Więcej o tym utworze przeczytacie we wpisie na temat
„GOD CONTROL”.

  • W „Future” możemy usłyszeć pseudonimy wokalistów – Mambo, czyli Madonna i Huncho, czyli Quavo.

  • „Batuka” czerpie z tradycji Wysp Zielonego Przylądka – miejsca narodzin niewolnictwa. Kobiety, które oczekiwały na sprzedanie, umilały sobie czas, grając na bębnach i śpiewając improwizowane pieśni w formie „zawołanie-odpowiedź”. Kiedy władze i Kościół uznały to za formę buntu, odebrano im instrumenty, te jednak zwykły grać na zwiniętych i zmoczonych elementach ubioru czy też zwyczajnie klaskać. Dzięki tej prymitywnej formie batuka (zwana też „batuku”) przetrwała do dziś.

  • Kontynuatorkami tej wiekowej tradycji są kobiety z Orquestra De Batukadeiras De Portugal, które zaśpiewały w utworze i wystąpiły w teledysku. Madonna poznała je dzięki Dino d’Santiago. Oczarowana ich matriarchalną siłą zdecydowała się na nagranie z nimi utworu oraz na zabranie 14 z nich w trasę koncertową.
  • W teledysku kobiety idą wąską ścieżką wzdłuż klifu, zaś na horyzoncie majaczą „duchy” statków, co należy łączyć z historią niewolnictwa, mającą początek na Wyspach Zielonego Przylądka. Klip ten kręcono na plaży São Julião (Św. Juliana) niedaleko Sintry, a także w dwóch domach znajdujących się w miejscowościach Ericreira i Carvoeira.
  • Pierwszym utworem ze wszystkich nagranych podczas prac nad tą płytą było „Killers Who Are Partying”.
  • Utwór otwiera sampel zagrany przez Madonnę na dwunastostrunowej gitarze fado. Nagrano go podczas jednego z kameralnych spotkań w domu piosenkarki w Lizbonie.

  • W piosence wyraźnie wyczuwalne są inspiracje rzewną muzyką fado, charakterystyczną dla Lizbony. Madonna miała okazję się z nią zetknąć, odwiedzając wiele z lokalnych barów fado, w których artyści śpiewają na żywo każdego wieczora. Jednym z takich barów jest często odwiedzany przez gwiazdę Tejo.
  • Tytułowych morderców Madonna opisała następująco:

TO TAK NAPRAWDĘ LUDZIE, KTÓRZY SĄ U WŁADZY, KTÓRZY ROBIĄ TE WSZYSTKIE HANIEBNE RZECZY INNYM LUDZIOM. WYRZUCAJĄ Z KRAJÓW, BUDUJĄ MURY. ROBIĄ TO, CO UWAŻAJĄ ZA SWOJĄ PRACĘ. POTEM WRACAJĄ DO DOMU, WYCHODZĄ NA MIASTO, BAWIĄ SIĘ NA PRZYJĘCIU. ZACHOWUJĄ SIĘ, JAK GDYBY NIGDY NIC. PRACA JAK PRACA.
  • Jak wyznał w wywiadzie reżyser klipów „Batuka” i „Dark Ballet” – Emmanuel Adjei – do utworu miał powstać teledysk, jednak z uwagi na napięty terminarz Madonny, z pomysłu zrezygnowano. Mówi się jednak, że pierwsze ujęcia już nakręcono na planie „Batuki”. Świadczyć może o tym obecność choćby udekorowanego kwiatami samochodu (prawdopodobnie Ford Mustang z połowy lat 60. w wersji cabrio).

Niektórzy uważają również, że jakieś ujęcia mogły powstać, kiedy Madonna podzieliła się z nami zdjęciem z opisem „Madame X jest profesorem” (16 kwietnia 2019):

  • Drugim singlem komercyjnym z „Madame X” został „Crave”. W utworze możemy usłyszeć Swae Lee – rapera, który gościnnie wystąpił w utworze i klipie. Decyzję o jego zatrudnieniu podjęto, kiedy okazało się, że jego wokal idealnie komponuje się z wokalem Madonny.
  • Reżyserem klipu „Crave” został Nuno Xico. Nakręcono go w Nowym Jorku na początku maja 2019. Z powodu zajęcia zdjęciami do teledysku Madonna nie pojawiła się wówczas na Met Gali.

  • W „Crazy”, podobnie jak wcześniej w „Killers…” możemy usłyszeć, jak Madonna śpiewa po portugalsku. Jej nauczycielem był Dino d’Santiago.
  • W piosence pojawia się odwołanie do jednego z największych hitów gwiazdy: „I bend my kenes for you like a prayer…”.
  • W „Come Alive” Madonna składa hołd kulturze północnoafrykańskiej, zwłaszcza marokańskiej. Oprócz tego w piosence (podobnie jak w „God Control”) udziela się chór dziecięcy Tiffin Children’s Choir, z którym artystka nagrywała partie w listopadzie 2018 w Londynie, zamieszczając materiały na Instagramie.
https://www.instagram.com/madonna/?utm_source=ig_embed&ig_rid=a6e624e5-4449-472d-98e4-5dd8fbb7f9ce

  • Słyszalne są tu zwłaszcza inspiracje muzyką Gnawa. Nazwą tą określa się prąd muzyki rytualnej wiązanej z rytuałami uzdrawiania opartych na przedislamskich afrykańskich obrzędach – grano uzdrawiającą muzykę, wykorzystując kolory, olejki eteryczne i kadzidła, a ich działania miały niejednokrotnie wzbudzać strach u obserwatorów. W kontekście uzdrawiania należy również rozumieć tytuł utworu.

  • „Blaszane” odgłosy słyszalne w piosence to brzmienie mało znanych instrumentów wywodzących się z kultury afrykańskiej – krakebów. Krakeby mają ciekawą historię, którą artystka opowiada w dokumencie „World of Madame X”. Jak wiadomo, niewolnicy, którzy oczekiwali na sprzedanie, nosili kajdany, mające uniemożliwić im ucieczkę. Kiedy odzyskali wolność, przekuli te kajdany na instrumenty, tworząc coś, co daje radość, z czegoś, co niegdyś ich więziło.

CHCIAŁAM PRZYWRÓCIĆ TE INSTRUMENTY DO HISTORII
  • Extreme Occident” był utworem, którego fragment usłyszeliśmy jako pierwszy, a wszystko za sprawą zwiastuna płyty.

  • Artystka czerpie tutaj z muzyki morna spopularyzowanej przez Cesarię Evorę. Aby upewnić się co do wiarygodności brzmienia, artystka wysłała nagranie do akceptacji pochodzącemu z Gwinei Bissau wokaliście nazwiskiem Kimi Djabate.
  • Dalekowschodnie inspiracje nie są tu przypadkowe – nawiązują one do tego, że niegdyś Portugalia skolonizowała Indie, co spowodowało przenikanie się tych dwóch kultur.

  • Faz Gostosso” jest hołdem Madonny dla brazylijskich fanów. Madonnie towarzyszy tu pochodząca stamtąd Anitta, a aranżacja przypomina rytmy samby.
  • Piosenka jest przeróbką wydanego rok wcześniej utworu portugalskiej piosenkarki Blayi, choć nie jest to typowy cover, ponieważ znacznie zmieniono słowa, wprowadzając m.in. zwrotki po angielsku.

  • Tytuł „I Don’t Search I Find” nasuwa słuszne skojarzenia z hasłem „Nie szukam, znajduję” Pabla Picassa – jednego z ulubionych malarzy Madonny.
  • Druga zwrotka utworu jest cytatem z serialu „Peaky Blinders” produkcji BBC. Tekst ten pada w 6. odcinku pt. „The Company” 4 sezonu produkcji:
  • „Looking For Mercy”, choć jest tylko bonusowym utworem i nigdy nie doczekał się wykonania na żywo, przez wielu fanów uważany jest za bardzo mocny moment na płycie. Tak mówi o nim Madonna:

TA PIOSENKA TO MODLITWA. CO ZABAWNE, MOJA CÓRKA MERCY MYŚLI, ŻE JEST O NIEJ, ALE TO NIEPRAWDA. PIOSENKA JEST O TYM, ŻE ŻYJEMY W ŚWIECIE OSĄDÓW I JEDYNY SPOSÓB NA ZACHOWANIE RÓWNOWAGI WOBEC NICH TO ŻYCZLIWOŚĆ, CZYLI OKAZYWANIE WSPÓŁCZUCIA. TEGO WŁAŚNIE WSZYSCY W NASZYM ŻYCIU SZUKAMY W SPOŁECZEŃSTWIE.
  • „I Rise” Madonna nazwała hołdem dla wszystkich ludzi, którzy cierpieli prześladowanie ze względu na orientację seksualną, przynależność etniczną, wyznaniową czy rasową. To również „prezent” piosenkarki dla społeczności LGBTQ w 50. rocznicę zamieszek w Stonewall. Jest to tym znamienne, że Madonna w tym jubileuszowym roku była ambasadorką ruchu Stonewall.
  • Utwór rozpoczyna się od sampla z cytatem Emmy Gonzalez – ocalałej ze szkolnej strzelaniny w Parkland, która znana jest jako aktywistka społeczna. Jej jedenastominutowe przemówienie transmitowały stacje na całym świecie, gdy wygłosiła je 17 lutego 2018 roku.
  • Podczas ceremonii wręczenia nagród Grammy 2020 w kategorii ”Najlepszy remiks” zwyciężyła Tracy Young, odbierając statuetkę za „I Rise  (Tracy Young Pride Intro Radio Remix)”.

  • Drugą płytę z rozszerzonego wydania „Madame X” otwiera „Funana”, nawiązująca do popularnego w Portugalii nurtu muzyki. Gatunek ten charakteryzuje się zmiennym rytmem i brzmieniem akordeonu diatonicznego. Utwory tego typu bardzo często śpiewane są w językach kreolskich.
  • W 2014 roku Madonna pracująca wówczas nad „Rebel Heart” miała nawiązać współpracę z Pharellem Williamsem, czego owocem miała być piosenka „Back That Up”. Jej demo wyciekło do internetu pod koniec tamtego roku.
  • Utwór został jednak oficjalnie wydany na rozszerzonym wydaniu „Madame X” jako „Back That Up to the Beat” z egzotyczną aranżacją pełną bębnów i dźwiękiem fujarki.

  • W „Ciao Bella” w większości mówiony wokal Madonny kontrastuje z partiami śpiewanymi przez Kimiego Djabaté. Ten pochodzący z Gwinei Bissau artysta śpiewa w języku crioulo. Jest to język kreolski będący skrzyżowaniem lokalnych języków etnicznych z językiem kolonistów, czyli portugalskim. Językiem tym mówi dziś około 500 tysięcy ludzi na całym świecie, głównie w Gwinei Bissau, Senegalu i Gambii.
https://www.instagram.com/kimidjabate/?utm_source=ig_embed&ig_rid=2e3f7e2a-5c08-4548-a987-aedadbdf9544
  • W tytule płyty można dopatrzeć się związku z filmem „Madame X” z 1966 z Laną Turner w roli głównej.
  • Niektórzy uważają, że tytuł płyty ma także związek ze słynnym obrazem „Portret Madame X” Johna Singera Sargenta. To ukończone w 1884 roku malowidło, kiedy pokazano je po raz pierwszy, wzbudziło wielki skandal z uwagi na zalotnie opadające ramiączko sportretowanej, co odebrano jako sugestywne i niemal pornograficzne przedstawienie. Doprowadziło to w efekcie do tego, że malarz zmuszony został do przemalowania go, dzięki czemu dziś możemy oglądać ramiączko spoczywające „poprawnie” na prawym ramieniu kobiety.
  • Tytuł płyty (jeśli wierzyć Madonnie) związany jest w rzeczywistości z pseudonimem, który przed laty miała jej nadać sama Martha Graham, odbywając rozmowę z niesforną, zbuntowaną uczennicą szkoły baletowej.
  • Duch legendarnej tancerki jest widoczny w sesji zdjęciowej wykonanej na potrzeby albumu. Nawiązuje on do jej wybitnego dzieła „Lamentation”, wystawionego pierwszy raz w 1930 roku.
  • W zależności od wydania, „Madame X” można znaleźć z trzema okładkami. Wersja z chustą dostępna jest w streamingu, a także fizycznie w lokalnych wydaniach m.in. dla FNAC i HMV. Okładka z Madonną trzymającą gitarę została z kolei użyta na podstawowym wydaniu kasety i dwupłytowej wersji albumu. Wersję z tytułem zapisanym tak, aby przypominał szwy na ustach można z kolei znaleźć na podstawowym wydaniu płyty oraz na winylowym wydaniu.
  • Ostatnia z okładek ma dwie ciekawe inspiracje. Sposób, w jaki zapisano imię piosenkarki przywodzi na myśl charakterystyczne brwi Fridy Kahlo. Z kolei zaszyte usta mają odnosić się do osoby matki artystki, której po śmierci zaszyto usta. O wyborze tego zdjęcia na okładkę i sposobie przedstawienia miała zadecydować Madonna po konsultacji z siostrą, kiedy obie uznały, że gwiazda wygląda łudząco podobnie do zmarłej przed laty matki.